28 Nisan 2024 Pazar

2023 yılında tutsaklara yönelik ağır ve yaygın hak ihlalleri yaşandı

Tutsaklara yönelik bir yıllık hak ihlali raporunu açıklayan İHD İstanbul Şubesi Hapishane Komisyonu, 2023 yılında da işkence, onur kırıcı davranış, tecrit, sağlık hakkı ihlalleri, adalete erişim ve ayrımcılık yanında ağır emek sömürüsü gibi çok sayıda ağır ve yaygın hak ihlalinin yaşandığına dikkat çekti. 

İnsan Hakları Derneği (İHD) İstanbul Şubesi Hapishane Komisyonu, Marmara Bölgesi hapishanelerinde yaşanan bir yıllık hak ihlaline ilişkin raporu dernek binasında kamuoyuna açıkladı. 

İHD İstanbul Şube Başkanı Gülseren Yoleri, 01 Mart 2024 tarihi itibariyle, 272'si kapalı, 99'u müstakil açık, 11'i kadın kapalı, 8 'i kadın açık, 4'ü çocuk eğitimevi, 9'u ise çocuk ve gençlik kapalı ceza infaz kurumu olmak üzere Türkiye'de toplam 403 hapishane olduğunu aktardı. Adalet Bakanlığı'nın 01 Mart 2024 tarihli açıklamasını hatırlatan Yoleri, "Toplam 295 bin702 kapasiteli bu hapishanelerde 13 bin 094'ü kadın ve 298 bin 399'u erkek olmak üzere 314 bin 375 mahpus tutulmakta ve 18 bin 693 kapasite fazlası bulunmaktadır. 64 bin 138'i açık, 250 bin 237'i kapalı hapishanelerde tutulmakta olan mahpusların; 268 bin 404'u hükümlü, 45 bin971'i ise tutuklu statüsünde. 4 bin 397'si erkek, 161'i kadın olmak üzere toplam 4 bin 558'i 65 yaş üstü ve 2 bin882 ise 18 yaş altı/çocuk mahpus var. Verilen soru önergelerine Adalet Bakanlığı tarafından verilen cevaplara göre; 2023 yılı sonu itibariyle anneleri ile kalan 0-6 yaş grubu çocuk sayısı 552 ve 1 Eylül 2023 itibariyle 11 bin345 yabancı mahpus var. Ceza İnfaz Sisteminde Sivil Toplum Derneği CISST açıklamasına göre ayrıca mahpusların 269'u' engelli, 1.453'ü ağırlaştırılmış müebbet hükümlüsü ve LGBTİ mahpus sayısına ilişkin olarak ise, Ceza ve Tevkif Evleri Genel Müdürü Şaban Yılmaz'ın 14 Kasım 2018 günü TBMM İnsan Hakları Komisyonu'nun 'Cezaevlerinin durumu' gündemli toplantısında verdiği brifingde, cezaevlerinde 200 civarında LGBTİ mahpus olduğunu ve bir transın cinsiyet geçiş ameliyatının yapıldığına dair açıklaması haricinde güncel resmi bir rakam bulunmuyor" dedi. 

Raporun esasını oluşturan verilere göre hapishanelerde 2023 yılında da işkence, onur kırıcı davranış, tecrit, sağlık hakkı ihlalleri, adalete erişim ve ayrımcılık yanında ağır emek sömürüsü gibi çok sayıda başlıkta ağır ve yaygın hak ihlallerinin yaşandığını kaydeden Yoleri, "50 Tl Lik günlük iaşe bedelinin temel ihtiyaçları karşılamadı gün koşullarında ekonomik kriz mahpus yoksulluğunu derinleştirdi, Gözlem ve Sınıflandırma Merkezleri ile Hükümlülerin Değerlendirilmesine Dair Yönetmelik'in 1 Ocak 2021 itibariyle yürürlüğe girmesi ile birlikte oluşturulan İdare ve Gözlem Kurulu'nun çalışmaları ile hak ihlallerinin artışı doğrudan bağlantılı ve bu süreçte ayrıca 6415 Sayılı Terörizmin Finansmanının Önlenmesi Hakkında Kanun kapsamında mahpuslarla dayanışma da suç haline getirildi ve mahpus yakınları üzerinde ciddi bir yargı baskısı oluşturuldu" ifadelerini kullandı. 

Hapishanelerde 651'i ağır olmak üzere bin 517 tutsağın olduğunu, yaşamını yitiren kaç tutsak olduğunun hala belirnemediğine dikkat çeken Yoleri, "Mahpusların sesini duvarların dışına taşırarak farkındalık yaratmak, sorunun büyüklüğüne dikkat çekmek, yetkilileri hak ihlallerini önleme konusunda adım atmaya zorlamak, topluma duyarlılık çağrısı yapmak amacı ile yaptığımız izleme, belgeleme ve raporlama çalışmalarının bir parçası olarak bu rapor; ağırlıklı olarak Marmara bölgesinde bulunan hapishanelerden İnsan Hakları Derneği İstanbul Şubesi'ne 2023 yılında yapılan hak ihlali başvuruları ve gönüllü dernek avukatlarımızın hapishanelere yapılan ziyaretlerinden edindikleri bilgilerin derlenmesiyle oluşmuştur" dedi.