GÜNCEL

E�itim Sen'den 2025-2026 e�itim ö�retim y�l�na ili�kin rapor

ANKARA - ETHA
9 Eylül 2025 Sal�

E�itim Sen, "2025-2026 E�itim Ö�retim Y�l� Ba��nda Durumu Raporu"nu aç�klad�. Raporda, yeni e�itim-ö�retim y�l�n�n köklü sorunlar�n gölgesinde ba�lad�� vurgulanarak, özgür dü�ünce, bilim ve e�itli�e dayanan bir e�itimin ancak örgütlü mücadeleyle mümkün oldu�u vurguland�.

E�itim ve Bilim Emekçileri Sendikas� (E�itim Sen), "2025-2026 E�itim Ö�retim Y�l� Ba��nda E�itimin Durumu Raporu"nu, sendikan�n Ankara'da bulunan genel merkezinde aç�klad�.

Raporu kamuoyuyla payla�an E�itim Sen Genel Ba�kan� Kemal Irmak, 2025/26 e�itim-ö�retim y�l�n�n köklü sorunlar�n gölgesinde ba�lad��n� ifade etti.

"Son y�llarda Türkiye'deki e�itim politikalar�nda ya�anan piyasa merkezli ve laiklik kar��t� dönü�üm, e�itimi kamusal bir hak olmaktan ç�kararak piyasac�, tek din–tek mezhep referansl� ve merkeziyetçi bir yap�ya dönü�türmü�tür. Bu dönü�üm sadece e�itim sistemini de�il; ö�renciler, ö�retmenler ve toplumun tamam� üzerinde çok katmanl� ve derin etkiler yaratm��t�r. E�itim, toplumsal e�itli�in ve kamusal yarar�n bir arac� olmaktan uzakla�t�r�lm��, piyasan�n ihtiyaçlar�na ve siyasi iktidar�n ideolojik yönelimlerine göre �ekillenen bir araç haline getirilmi�tir" ifadelerini kullanan Irmak, yeni müfredatla bilimsel bilgi ve ele�tirel dü�ünmenin geri plana itildi�ini, ö�rencilerin piyasaya uygun i� gücü olarak yeti�tirildi�ini vurgulad�.

'GÜVENCES�Z �ST�HDAM YAYGINLA�TI'
Ö�retmenlerin itibars�zla�t�r�ld��n�, güvencesiz istihdam�n yayg�nla�t��n� ifade eden Irmak, "Sözle�meli, ücretli ve esnek istihdam biçimleri norm haline gelirken; ö�retmenlerin sendikal haklar� bask� alt�na al�nm��, sendikam�z hedef gösterilmi�tir" dedi.

'E��T�M ÖZEL OKULLARA KAYDI, DEVLET OKULLARINDA KAYNAK YETERS�Z'
E�itimin özel okullara ve paral� kurslara kayd��na i�aret eden Irmak, devlet okullar�n�n kaynak yetersizli�i, ö�retmen eksikli�i ve nitelik kayb�yla mücadele etti�ini vurgulad�. Irmak, �öyle devam etti: "Paras� olan özel okullarda iyi e�itim alabilirken, emekçi halk�n çocuklar� imam hatiplere, meslek liselerine veya aç�k liselere yönlendirilmekte; böylece s�n�fsal uçurum derinle�mektedir. Ekonomik kriz, yoksulluk, i�sizlik, deprem felaketleri ve geleceksizlik duygusu ö�rencilerin ruh sa�l��n� a��r biçimde etkilemektedir. Son y�llarda çocuk ve gençler aras�nda depresyon, kayg� bozuklu�u, �iddet olaylar� ve intihar vakalar�nda ciddi bir art�� ya�anmaktad�r. Buna kar��n okullarda psikolojik dan��man ve rehberlik hizmetleri son derece yetersizdir."

'KIR-KENT E��TS�ZL�� DER�NLE��YOR'
Türkiye'de okulla�ma oran� artarken mevcut okul ve derslik say�s� art�r�lmad�� için birçok bölgede ö�rencilerin hala ikili e�itim gördü�ünü, kalabal�k s�n�flar�n e�itimin niteli�ini dü�ürdü�ünü belirten Irmak, k�r-kent e�itsizli�inin giderek derinle�ti�ini söyledi. "Köy okullar�n�n kapat�lmas�, k�rsal bölgelerde ya�ayan çocuklar�n e�itim hakk�n� büyük ölçüde s�n�rland�rm��; ta��mal� e�itim uygulamalar� ö�rencilerin sabah�n erken saatlerinden itibaren kilometrelerce yol kat etmesini zorunlu hale getirmi�tir" diyen Irmak, ö�retmen aç��n�n da ciddi bir sorun oldu�unu ifade etti.

'OKUL G�DERLER� VEL�LER ÜZER�NDEN KAR�ILANIYOR'
Türkiye'de e�itime ayr�lan bütçenin uzun y�llard�r yetersiz oldu�unu vurgulayan Irmak, "Okullar�n ödenek sorunu art�k en temel ihtiyaçlar�n bile kar��lanamamas� noktas�na gelmi�tir. Elektrik, su, temizlik, k�rtasiye, bak�m-onar�m gibi zorunlu giderler için kaynak bulamayan okul yöneticileri, s�k s�k velilerden maddi destek talep etmektedir. Bu durum, e�itimin kamusal ve paras�z olma niteli�ini zedelemekte, ailelerin ekonomik gücü ile e�itim kalitesi aras�ndaki ba�� kuvvetlendirmektedir. Yoksul ailelerin çocuklar� bu tablo kar��s�nda daha da dezavantajl� hale gelmekte, e�itimde f�rsat e�itli�i sadece ka��t üzerinde kalmaktad�r" dedi.

'ENGELL� ÇOCUKLAR VE MÜLTEC� ÇOCUKLAR E��T�M HAKKINDAN MAHRUM'
"Türkiye'de yakla��k 500 bin özel e�itim ça��nda çocuk bulunmas�na ra�men okulla�ma oran� oldukça dü�üktür. Bu tablo, engelli çocuklar�n e�itim hakk�ndan fiilen mahrum b�rak�ld��n� göstermektedir. Kayna�t�rma e�itimine yönlendirilen ö�renciler ise büyük ölçüde destekten yoksun b�rak�lmaktad�r" diyen Irmak, e�itim politikalar�n�n engelli ö�rencilerin e�it haklarla e�itim almas�n� garanti alt�na almak zorunda oldu�unu vurgulad�.

Türkiye'de ya�ayan mülteci çocuklar�n yayg�n bir �ekilde e�itim hakk�ndan mahrum b�rak�ld��n� ifade eden Irmak, "Okula gidebilen mülteci çocuklar da birçok zorlukla ba�a ç�kmak zorunda kalmaktad�r. Dil bariyeri, sosyal d��lanma ve ayr�mc�l�k, ekonomik yetersizlikler ve e�itim sistemine uyum sorunlar�, e�itimin önünde önemli birer engel olu�turmaktad�r. Bir k�sm�, kay�t d�� i�lerde çal��maya zorlanmakta; çocuk i�çili�i ve ekonomik sömürü bu ba�lamda artmakta, mülteci çocuklar hem e�itim hem de çocukluk hakk�ndan geri çekilmektedir. Bu durum, toplumsal e�itsizlikleri ve d��lanmay� derinle�tirmektedir" dedi.

'5 M�LYONU A�KIN ÇOCUK YOKSULLUK SINIRININ ALTINDA YA�IYOR'
Çocuk yoksullu�u ve ö�rencilerin beslenme sorununun en acil çözüm bekleyen toplumsal meselelerden biri oldu�unu ifade eden Irmak, "Türkiye'de yakla��k 5 milyonu a�k�n çocuk yoksulluk s�n�r�n�n alt�nda ya�amaktad�r. Bu oran, çocuk nüfusunun dörtte birine kar��l�k gelmektedir. Yoksulluk sadece çocuklar�n maddi ko�ullar�n� de�il, e�itimden sa�l��a, sosyal geli�imden gelece�e dair tüm olanaklar�n� do�rudan s�n�rland�rmaktad�r" ifadelerini kulland�.

Mesleki k�z ortaokullar�na i�aret eden Irmak, "Milli E�itim Bakan� Yusuf Tekin'in göreve ilk geldi�i andan itibaren gündeme getirdi�i tek cinsiyetli k�z okullar� aç�lmas�, e�it, laik ve bilimsel e�itim anlay�� aç�s�ndan tehlikeli bir ad�md�r. Bu uygulama, karma e�itim ilkesini zay�flatarak e�itimi ataerkil ve dini referansl� bir zemine çekme amac�n� ta��maktad�r" ifadelerini kulland�.

'ANAD�L�NDE E��T�M HAKKI GASBED�L�YOR'
Anadilinde e�itim hakk�n�n hala reddedildi�ine i�aret eden Irmak, �öyle devam etti: "Anadillerinde e�itim hakk�ndan mahrum b�rak�lan çocuklar, okula ba�lad�klar� ilk günden itibaren kendilerini ifade etmekte zorlanmakta; dil bariyeri nedeniyle hem akademik ba�ar�da hem de sosyal uyumdan geri kalmaktad�r. Öte yandan, anadilinde e�itim hakk�n�n yoklu�u, anadili farkl� olan çocuklar� sistematik bir asimilasyon sürecine maruz b�rakmakta; kimliklerini, kültürlerini ve kendilerini ifade etme imkanlar�n� k�s�tlamaktad�r. Bu süreç, sadece bireysel de�il, toplumsal haf�zay� ve kültürel çe�itlili�i de tehdit etmektedir."

'ZORUNLU E��T�M�N KISALTILMASI, ÇOCUK ��Ç�L��N� YASALLA�TIRMAKTIR'
12 y�ll�k zorunlu e�itimin hedef al�nmas�na tepki gösteren Irmak, "Zorunlu e�itimin süresinin k�salt�lmas�, fiilen çal��ma ya��n�n dü�ürülmesi ve çocuk i�çili�inin devlet eliyle yasalla�t�r�lmas� anlam�na gelecektir" dedi. Bu giri�imle milyonlarca çocu�un erken ya�ta ucuz i�gücü havuzuna sürüklenece�ine i�aret eden Irmak, "E�itim süresini k�saltma giri�imi, uluslararas� sözle�melerin ve çocuk haklar�n�n aç�k ihlalidir. Çocuklar� ele�tirel dü�ünceden, sorgulay�c� e�itimden, bilimsel bilgiye eri�imden mahrum b�rakmak; onlar� patronlar�n kâr h�rs�na teslim etmek anlam�na gelir" ifadelerini kulland�.

'ÇOCUK ��Ç�L��, E��T�M HAKKINI ÇOCUKLARIN EL�NDEN ALIYOR'
"Çocuk i�çili�i, en temel insan hakk� olan e�itim hakk�n� çocuklar�n ellerinden alarak, onlar� k�s�r bir döngünün içine hapsetmektedir. E�itimsizlik, yoksulluk ve i�sizlik aras�nda s�k��p kalan milyonlarca çocuk, kendi geleceklerini kurmak için gerekli olan araçlardan mahrum b�rak�lmaktad�r" diyen Irmak, Suriyeli mülteci çocuklar�n, ucuz i� gücü olarak en korunmas�z gruplardan biri oldu�una dikkat çekti.

'MESLEK L�SELER� FABR�KA G�B� ��LET�L�YOR'
Türkiye'de meslek liselerinin fabrika gibi i�letildi�ini söyleyen Irmak, "Çocuklar ve gençler 'ç�rak' ya da 'stajyer' kimli�iyle i�çi gibi çal��t�r�lmakta, emek sömürüsünün s�n�rlar� zorlanmaktad�r. MESEM projesiyle 300 bini çocuk olmak üzere 1,5 milyonun üzerinde insan�n eme�i patronlar�n hizmetine sunulurken, yüzbinlerce çocuk ve gencin bu sistemin çarklar� aras�nda ac�mas�zca ö�ütüldü�üne tan�k oluyoruz. �ktidar eliyle derinle�tirilen ekonomik ve toplumsal sorunlar, MESEM'i bir tercih olmaktan ç�kararak çok say�da çocuk ve genç için zorunluluk haline getirmi�tir" dedi.

MESEM'de çal��t�r�lan çok say�da çocu�un i� cinayetlerinde katledildi�ine dikkat çeken Irmak, "Çocuk i�çili�ini devlet eliyle me�rula�t�ran bu uygulama, e�itim hakk�n� ortadan kald�rmakla kalmamakta, ayn� zamanda çocuklar�n ya�am hakk�n� da elinden almaktad�r" ifadelerini kulland�.

'DEPREM BÖLGES�NDE E��T�M KO�ULLARI HALA NORMALLE�MED�'
2023 Mara� ve Antakya merkezli depremlerin ard�ndan deprem bölgesinde e�itim ko�ullar�n�n hala normalle�medi�ini vurgulayan Irmak, çok say�da okulun y�k�ld��n� veya hasar gördü�ünü, yüz binlerce ö�rencinin e�itim hakk�ndan mahrum kald��n� vurgulad�.

Irmak, �öyle devam etti: "Okullar�n kal�c�, güvenli ve depreme dayan�kl� biçimde yeniden in�a edilmesi acil bir ihtiyaçt�r. Geçici konteyner e�itim yerleri son çözüm olmamal�d�r. E�itim emekçilerine lojman, ekonomik yard�m, psikososyal destek, tayin haklar� ve tazminatlar gibi somut destekler sa�lanmal�d�r. Ö�renciler için uyum haftalar�, psiko-e�itim destekleri ve k�rtasiye-ö�ün destekleri yayg�nla�t�r�lmal�d�r. E�itim d�� kalan çocuklar�n takibi, nakil süreçlerinin kolayla�t�r�lmas� ve mülteci çocuklara yönelik özel destek birimleri olu�turulmal�d�r."

'B�L�M VE E��TL��E DAYALI E��T�M, ÖRGÜTLÜ MÜCADELEYLE MÜMKÜN'
Irmak, �u ifadeleri kulland�: "Özgür dü�ünceye, bilime ve e�itli�e dayal� bir e�itim ancak örgütlü bir mücadele ile mümkündür. Bu mücadele, e�itim ve bilim emekçilerinin, velilerin, ö�rencilerin ve toplumun bütün kesimlerinin ortak çabas�yla yürütülmelidir. Kamusal, bilimsel, laik, cinsiyet e�itlikçi ve anadilinde e�itim için verilen her mücadele, daha adil ve demokratik bir toplumun in�as� için at�lm�� önemli bir ad�m olacakt�r. Okul öncesinden üniversiteye kadar e�itim sisteminde ya�anan kapsaml� dönü�ümler, e�itim alan�n�n ayn� zamanda s�n�fsal bir mücadele alan� oldu�unu bir kez daha göstermektedir. E�itim ya egemen ideolojinin kontrolünde biat eden bireyler yaratmak için kullan�lacak ya da halktan, emekten ve özgürlükten yana bir toplum kurmak isteyenlerin mücadelesiyle yeniden �ekillenecektir."

E�itim Sen'den 2025-2026 e�itim ö�retim y�l�na ili�kin rapor

�lgili Haberler