GÜNCEL

T�HV ve �HD'den mültecilere yönelik �iddete kar�� ortak aç�klama

�STANBUL - ETHA
25 Haziran 2025 Çar�amba

Arnavutköy GGM önünde aç�klama yapan T�HV ve �HD, GGM'lerde en a��r hak ihlallerinin ya�and��n� ve buralar�n denetlenmedi�ini vurgulad�. Aç�klamada, talepler s�raland�.

Türkiye �nsan Haklar� Vakf� (T�HV) �stanbul Temsilcili�i ve �nsan Haklar� Derne�i (�HD) �stanbul �ubesi, 26 Haziran ��kenceye Kar�� Mücadele ve ��kence Görenlerle Dayan��ma Günü dolay�s�yla Arnavutköy'de bulunan Geri Gönderme Merkezi önünde aç�klama yapt�.

"��kencesiz bir dünya mümkün" pankart�n�n aç�ld�� eylemde "��kencede cezas�zl��a hay�r", "Ç�plak arama i�kencedir", "��kence mutlak yasakt�r, istinas� yoktur" dövizleri ta��nd�.

'GGM'LERDE EN A�IR HAK �HLALLER� YA�ANIYOR'
Bas�n metnini okuyan Bilal Y�ld�z, Türkiye'de bulunan GGM'lerin mültecilerin en a��r hak ihlallerine maruz kald�� yerler oldu�unu, ayr�ca bu kurumlar�n �effafl�ktan uzak, denetimsiz ve hesap vermeyen yap�lar olarak varl�klar�n� sürdürdü�üne dikkat çekti. Y�ld�z: "Resmi verilere göre 23 ilde faaliyet gösteren 27 GGM, yakla��k 21 bin ki�ilik kapasiteye sahiptir. 2024 y�l�n�n ilk sekiz ay�nda, 'düzensiz' olarak tabir edilen 126 bin 766 göçmenin büyük ço�unlu�u bu merkezlere sevk edilmi�tir. Mahkeme karar� olmadan al�koyulan mülteciler; hukuki yard�m, tercüman deste�i, sa�l�k hizmeti ve temel insani ko�ullardan yoksun b�rak�lmaktad�r. Fiziksel �iddet, cinsel taciz, kötü beslenme, hijyen yetersizli�i ve ileti�im hakk� ihlalleri GGM'lerde sistematik hale gelmi�tir. Avrupa Konseyi ��kenceyi Önleme Komitesi (CPT)'nin 2022 tarihli denetim raporu, GGM'lerde mahremiyetin ihlali, sa�l�k hizmetlerinin yetersizli�i ve çocuklar�n travmatik ko�ullarda tutuldu�unu tespit etmi� ancak bu uyar�lar dikkate al�nmam��t�r" dedi.

'GGM'LER�N KO�ULLARI HAP�SHANELERDEN DAHA A�IR'
GGM'lerin Türkiye'deki göç rejiminin en kapal�, en az �effaf ve denetimden en uzak alanlar�n� olu�turdu�unu belirten Y�ld�z, "Görü�melerin s�n�rland�r�lmas�, ileti�im haklar�n�n k�s�tlanmas� ve keyfi uygulamalar�n norm haline gelmesi, birçok durumda bu merkezlerdeki ko�ullar� cezaevlerinden çok daha a��r k�lmaktad�r. Bu merkezlerde tutulan ki�ilere dair bilgiye eri�im ciddi biçimde engellenmektedir. Ayr�ca, avukatlar�n müvekkilleriyle görü�melerine yönelik fiili ve idari engeller, insan haklar� örgütlerinin bilgi edinmesini neredeyse imkans�z hale getirmektedir. Zaman zaman kamuoyuna yans�yan �üpheli ölümler, a��r sa�l�k sorunlar� ve i�kence iddialar� hakk�nda resmi makamlarca veri payla��lmamas�, �effafl�k ve hesap verilebilirlik eksikli�ini çarp�c� �ekilde ortaya koymaktad�r" ifadelerini kulland�.

'SAVUNMASIZ GRUPLAR DAHA A�IR KO�ULLARDA KALIYOR'
Savunmas�z gruplar aras�nda yer alan çocuklar, engelliler, kronik hastalar ve LGBT�+ mültecilerin GGM'lerde çok daha a��r ko�ullara maruz kald��n�n alt�n� çizen Y�ld�z, LGBT�+ bireyler ve HIV+ ki�iler, yaln�zca ayr�mc�l��a de�il, ayn� zamanda sistematik �iddete, damgalamaya ve i�kenceye maruz kald��na dikkat çekti. Y�ld�z, �öyle devam etti: "Cinsel yönelim temelli �iddet ve HIV statüsüne ba�l� d��lama, GGM'lerde yayg�n bir uygulama haline gelmi�tir. �HD �stanbul �ubesi'ne 2024 y�l� ba��ndan itibaren yap�lan 148 bireysel ba�vuru ve i�kence gördüklerini beyan ederek T�HV'e ba�vuran onlarca mültecinin ya�ad�klar�, bu ihlallerin ne denli yayg�n ve yap�sal oldu�unun göstergesidir. Ba�vurularda, mültecilerin sokaktan rastgele ve keyfi biçimde al�nd��, farkl� karakollarda tutulduktan sonra bazen ayn� kentte bulunan GGM'ye bazen ise binlerce kilometre uzakl�kta yer alan bir ba�ka GGM'ye sevk edildikleri, sevk esnas�nda da i�kence ve kötü muameleye maruz kald�klar�, aylarca bazen de bir y�l� geçen sürelerde GGM'lerde tutulduklar� ve tüm bu al�konma süreçlerinde fiziksel/psikolojik i�kenceye maruz kald�klar� bildirilmi�tir."

Y�ld�z, �u talepleri s�ralad�:
🔹"Tüm Geri Gönderme Merkezleri kapat�lmal�, insan onuruna dayal�, koruma temelli ve hak odakl� alternatif mekanizmalar geli�tirilmelidir.
🔹Geri Gönderme Merkezleri kapat�lana kadar, mevcut merkezler ilgili uluslararas� standartlarla uyumlu olarak, ba��ms�zl��ndan �üphe duyulmayan insan haklar� mekanizmalar� ile insan haklar� örgütlerinin etkin denetimine derhal aç�lmal�; sivil toplum kurulu�lar�n�n, insan haklar� örgütlerinin, barolar�n ve uluslararas� insan haklar� mekanizmalar�n�n bu alanlara düzenli ve engelsiz eri�imi sa�lanmal�d�r.
🔹Çocuklar, engelliler, LGBT�+ bireyler ve kronik hastalar GGM'lerde tutulmamal�, koruma temelli çözümler sunulmal�d�r.
🔹GGM'lerin kent ya�am�ndan izole edilerek konumland�r�lmas�na son verilmeli, eri�im ko�ullar� insan haklar� standartlar�na uygun olmal�d�r.
🔹Avrupa Birli�i taraf�ndan sa�lanan ekonomik katk�lar, insan haklar� kriterleri do�rultusunda izlenmeli; bu merkezlerde ya�anan ihlaller kar��s�nda uluslararas� �effafl�k ve denetim yükümlülü�ü yerine getirilmelidir. 6. Cenevre Sözle�mesi'ndeki co�rafi çekince kald�r�lmal�, mültecilik evrensel bir hak olarak tan�nmal�d�r.
🔹��kence, kötü muamele ve insanl�k d�� uygulamalarla ilgili tüm ba�vurular ilgili uluslararas� standartlarla uyumlu olarak ba��ms�zl��ndan �üphe duyulmayan insan haklar� mekanizmalar� ile insan haklar� örgütleri taraf�ndan derhal soru�turulmal�; sorumlu kamu görevlileri hakk�nda etkili ceza ve disiplin süreçleri i�letilmelidir. Bu soru�turmalar, BM ��kenceye Kar�� Komite'nin 14 A�ustos 2024 tarihli tavsiyelerine uygun olarak, kolluk görevlilerinin a��r� güç kullan�m�na dair iddialar�n h�zl�, tarafs�z, ba��ms�z ve etkili �ekilde incelenmesini, suçlu bulunanlar�n cezaland�r�lmas�n� ve ma�durlara uygun giderim sa�lanmas�n� güvence alt�na almal�d�r.
🔹GGM'lerde tutulanlar�n sa�l�k, g�da, bar�nma ve ileti�im ihtiyaçlar� insan onuruna uygun �ekilde kar��lanmal�d�r.
🔹��kencesiz, kapatmaya dayal� olmayan ve insan onurunu esas alan bir göç rejimi mümkündür. Bunun için politik irade, insan haklar� örgütlerinin etkin kat�l�m� ve uluslararas� yükümlülüklere ko�ulsuz ba�l�l�k esast�r. ��kencenin hiçbir ko�ulda me�rula�t�r�lamayaca��n� bir kez daha vurguluyoruz. Mülteciler yaln�z de�ildir! ��kencesiz, onurlu bir ya�am herkesin hakk�d�r. �nsanl�k onuru i�kenceyi yenecek. ��kencesiz bir dünya mümkün."

T�HV ve �HD'den mültecilere yönelik �iddete kar�� ortak aç�klama

�lgili Haberler