Nadiye Gürbüz yazdı | MESS toplu sözleşmesi ve sendikal ihanet
Metal sektöründe 158 bin işçiyi kapsayan TİS görüşmeleri öncesinde işçi sendikaları taleplerini açıkladı. Birleşik Metal-İş ilk 6 ay için yüzde 58,5, Türk Metal yüzde 38.97, Öz Çelik-İş yüzde 20 zam talebinde bulundu. Gerçek enflasyonun çok altında yapılan zam teklifinde sendikalar, işçilerin çıkarlarını değil, metal patronlarının yaşadığı "kriz"i gerekçe yaparak patronların çıkarlarını gözetti.
Metal patronlarına ait 230 fabrikada patronların üyesi olduğu Türkiye Metal Sanayicileri Sendikası (MESS) ile Türk-İş'e bağlı Türk Metal, DİSK'e bağlı Birleşik Metal-İş ve Hak-İş'e bağlı Öz Çelik-İş Sendikası'na üye toplam 158 bin işçiyi kapsayan toplu sözleşme görüşmeleri başlamak üzere. 2025-2027 yıllarını kapsayacak toplu sözleşme görüşmeleri öncesinde işçi sendikaları üyeleriyle toplantılar yaptıklarını, sözleşme taleplerini aldıklarını duyurdu. Geçtiğimiz hafta da sendikalar toplu sözleşme taleplerini açıkladı.
Öncelikle 28 Eylül 2023 tarihinde başlayıp 17 Ocak 2024'te imzalanan 2023-2025 dönemi toplu sözleşme koşullarını hatırlatalım:
Birinci altı ay için çıplak saat ücretlerinde ortalama yüzde 98 artış (Saat ücreti 65 TL'nin altında olan işçilerin saat ücretleri 65 TL'ye yükseltildi, üzerine yüzde 32 zam yapıldı, ardından seyyanen 30 TL eklendi. Ayrıca her kıdem yılı için saat ücretlerine 15 yılı geçmemek üzere 2 TL kıdem zammı) yapıldı. İkinci 6 ay için yüzde 30 (6 aylık enflasyon yüzde 30'u geçerse enflasyon oranında), üçüncü 6 ay için enflasyona 3 puan refah payı, dördüncü 6 ay için enflasyon oranında zam yapıldı.
Geçen hafta kaleme aldığımız yazıda o dönem metal işçilerinin ücretlerinin çok düşük olduğunu, zam oranının bu nedenle oldukça yüksek olduğunu, ayrıca Birleşik Metal-İş Sendikasına üye işçilerin üç günlük grev kararı alarak MESS üyesi patronları yüksek oranlı toplu sözleşmeye imza atmaya zorladığını vurgulayalım. Yapılan zamla ortalama bir metal işçisinin aylık net ücreti 1 Eylül 2023 itibariyle 31 bin 541 TL'ye yükselmiş oldu. Bugün ise bir metal işçisi ortalama 55 bin 511 TL alıyor.
BİRLEŞİK METAL YÜZDE 58,5 ZAM İSTEDİ
2025-2027 dönemi MESS TİS görüşmeleri için Birleşik Metal-İş 43 fabrikada yaklaşık 11 bin işçi adına saat ücretinin tüm işçiler için en az 170 TL'ye yükseltilmesini, tüm işçilere yüzde 15 oranında zam ve seyyanen 100 TL artış yapılmasını istedi. Buna göre ilk altı ay için Birleşik Metal-İş'in zam talebi yüzde 58,5 oldu.
TÜRK METAL YÜZDE 38,97 TALEP ETTİ
İşbirlikçi sarı sendika Türk Metal'in 196 fabrikada 145 bin metal işçisi adına talep ettiği zam oranı ilk 6 ay için yüzde 38,97 oldu. Hak-İş'e bağlı Öz Çelik-İş Sendikası ise ilk 6 ay için saat ücretine 40 TL iyileştirme ve yüzde 20 zam talebinde bulundu.
Sendikalar arasında her yıl olduğu gibi Birleşik Metal-İş Sendikası en yüksek zam talebinde bulundu. Fakat teklifin yüksek olması pek bir şey ifade etmiyor. Önceki TİS sürecinde Birleşik Metal-İş ilk 6 ay için yüzde 140,5 zam talep etmiş, yüzde 98'in altına imza atmıştı.
Ağustos ayı yıllık enflasyonunu TÜİK yüzde 39,62; bağımsız akademisyenlerin oluşturduğu ENAG ise yüzde 65,49 olarak açıkladı. Yani en yüksek zam talebinde bulunan sendikanın talebi bile gerçek verileri açıklayan ENAG'ın enflasyon oranından düşük. Üstelik önceki dönemlerdeki TİS'lerde talep edilenle imzalanan arasındaki denkleme bakarak basit bir matematik işlemi yaptığımızda Birleşik Metal-İş'in imzalayacağı sözleşme TÜİK'in enflasyon oranına denk geliyor.
İşbirlikçi sarı sendikalar Türk Metal ve Öz Çelik-İş'in tekliflerini tartışmaya gerek bile yok. Adı işçi sendikası olan gerçekte patronların çıkarlarına hizmet eden her iki sendikanın tekliflerine bakınca yüzde 10 oranındaki bir zamma imza atma ihtimali yüksek.
Bu tablo, toplu sözleşme yani pazarlık süreci olarak tarif edilen TİS'in, aslolarak bir mücadele süreci olduğunu, adına işçi sendikası denilen kurumlar tarafından pek de algılanmadığını gösteriyor. Metal patronlarının içinde bulunduğu "krizi" bahane ederek binlerce işçiyi işten attığı bir dönemin ardından imzalanacak MESS TİS'inde sendikalar patronlara makul talepler sıralarken, Türk Metal, "Kriz ortamında işimiz var ve üstelik böyle zam istiyoruz" sözleriyle işçilere aba altından sopa gösteriyor.
SERMAYEYE DAHA FAZLA KAR, İŞÇİYE YOKSULLUK
MESS TİS görüşmelerinde ortaya çıkan tablo 7 Eylül günü Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz tarafından açıklanan 2026-2028 Orta Vadeli Program ile de uyumlu. Bol vaatli programda bütçe açığından enflasyonun düşürülmesine, kişi başına düşen milli gelirden üretim kapasitesinin artırılmasına kadar bir dizi umut vaat edildi. Yılmaz, 2026 yılında yüzde 3,8, 2027'de yüzde 4,3 ve 2028'de yüzde 5 büyüme hedefinden bahsetti. Yılmaz'ın büyümeden kastı, sermayenin büyümesi. Bu büyüme, MESEM'ler, meslek liselerinin ardından meslek ortaokullarında can pahasına yaşanan çocuk emeği sömürüsü, "aile yılı" kapsamında kadın emeğinin daha da esnekleştirilerek sömürünün derinleştirilmesi, göçmen işçi emeği sömürüsü, asgari ücrete yılda bir kere zam, kamu işçi ve kamu emekçilerine enflasyonun bile altında sefalet zammı ve metal sektöründe olduğu gibi birçok sektörde düşük ücretler ve sömürünün derinleştirilmesiyle sağlanacak.