Marx'ın 'din kitlelerin afyonudur' sözünü anlayamadık

İki gün sürecek 1. İslam ve Sol Çalıştayı Balat'ta bulunan İnşa Kültürevi'nde gerçekleştirildi.

 

İlk günün ilk oturumunun moderatörlüğünü Sinan Dayan'ın yaptığı çalıştay da yazar İhsan Eliaçık, CHP Milletvekili Doç. Dr. Abdüllatif Şener ve Yazar Prof. Dr. Tayfun Atay konuşmacı olarak katıldı.

 

Açılış konuşmasını yapan Lütfü Oflaz, "Türkiye gibi Müslüman bir toplumda Müslümanları karşıya alarak, ötekileştirerek, dışlayarak sol fikirlerin kök salması, yaygınlaşması mümkün olabilir miydi? Bence mümkün değildi. Geçmişten bugüne bu iki kesim de birlikte hareket etmek yerine birbirlerini öteleyerek, düşmanlaştırarak çalışmalarını sürdürdüler. Acaba bir insan hem Müslüman hem solcu olamaz mıydı ya da Müslümanlığı benimsemese dahi, düşmanlaştıran bir tavırdan kaçınamaz mıydı? Müslüman bir toplumda solun yaygınlaşmasının olanağı Müslümanlığı ötekileştirmemekten geçiyor. Çünkü Müslümanılık bir dinin yanı sıra nesilden nesile geçen bir kültürdür biçimidir. Tıpkı sol gibi emeği, adaleti, paylaşmayı, dayanışmayı öncelemekteydi. Müslümanlık tıpkı sol gibi bencillik anlamında bir bireyselliği değil toplumculuğu öncelemekteydi. Müslümanlık, kapitalizm gibi 'altta kalanın canı çıksın' anlayışını değil, 'komşusu açken tok yatan bizden değildir' anlayışını benimsemiştir" dedi.

 

Çalıştay da ilk sözü, Antikapitalist Müslümanlardan olan ve aynı zamanda çalıştayın düzenleyicilerinden yazar İhsan Eliaçık aldı. Eliaçık, bu çalıştayı düşünen kişilerden birisi olarak, bu çalıştaylara devam edileceğini aktararak, bundan sonra gerçekleşecek çalıştayların her birinde ayrı konuların ele alınacağını belirtti.

 

Eliaçık, "Ortamların gerildiği ve insanların sürekli ayrıştırıldığı bir ortamda İslam ve Sol Çalıştayı'nın insanları yanyana getirmesini çok değerli buluyorum. Fikirlerin çatışmasından hakikat ortaya çıkmıyor o yüzden bu çalıştay önemlidir" dedi.

 

'SOL FİKİRLER KUR'AN'DA VARDIR'

 

Eliaçık, "Çağımızda sol fikirler diye bilinen; emek, eşitlik, özgürlük; ezilenlerin yoksulların korunması kollanması ve insanların eşitliği fikri, İslama sonradan sokulan bir düşünce değildir. Bu fikirler İslamın temsili olan Kur'an-ı Kerim'de vardır. Bunları sonradan İslama yahut Müslümanlığa dahil etmeye çalıştığımız yoktur. Fransız Devrimi'nden sonra sol fikirler diye bilinen fikirler Kur'an'ın özünde vardır. Hatta bana göre Kur'an'ın bundan başka bir davası yoktur. Geçmişte bunun örnekleri mevcuttur. Peygamberimiz kölelerin serbest bırakılması için eşitlik ve adalet için mücadele etmiştir. Allah karşısında herkes eşit ve adildir" diye konuştu.

 

Sözlerine bazı ayetlerden örnekler vererek devam eden Eliaçık, "Zenginlerin malında yoksulların hakkı vardır", "Yeryüzündeki bütün nimetler insanlar arasında eşitçe bölüşülmelidir", "İhtiyaçtan fazlasıyla mülkiyet ilişkisi kurmayın", "İnsan için emeğinden başkası yoktur" gibi örnekler sundu. Bu örneklerin saatlerce sürebileceğinden söz eden Eliaçık, "Kur'an'da yazanlardan farklı bir şey anlatmıyoruz size. Sarayın etrafındaki insanların bize unutturmak istediği şeyler var. Yanlış bir tarih yazılıyor. Gerçek İslamdan söz edenler hainler, zındıklar diye öteleniyorlar" diye belirtti.

 

ATAY: MARX'IN 'DİN KİTLELERİN AFYONUDUR' SÖZÜNÜ ANLAYAMADIK

 

Çalıştay konuşmacılarından yazar Tafyun Atay, sol ve sosyalist bir çevrede yetiştiğini ve bu gelenekten geldiğinin altını çizerek, 1970'lerin ikinci yarısı içinde dine ilişkin düşüncenin belirlenmesinde en önemli faktörün Mark'ın sözü olan 'din kitlelerin afyonudur' ifadesi olduğunu belirtti. Atay, "Aslında bu sözle Karl Marx'a haksızlık ettiğimizi düşünüyorum. Marx'ın söylediğini yanlış anladığımızı düşünüyorum. Bunun nedeni hem dönemin çeviri eserlerinden kaynaklı hem de yeterince araştırmamaktan, anlamaya çalışmamaktan kaynaklı olduğunu düşünüyorum. O dönem, sloganlar üzerinden yürüyen bir hayatın içindeydik ve Marx'ın bu sözünü anlayamadık" diye konuştu.

 

Atay, "Din üzerine bir çalışma yapmaya başladığımda ve kaynakları daha detaylı inceleme şansım olduğunda bunu anlayabildim. Marx, afyon kelimesini bir uyuşturucu olarak kullanmıyor. Kötü zamanlarda halka umut veren, ağrı kesici anlamında kullanıyor. Marx bir ateistti ama din karşıtı değildi. İnsanların içinde bulundukları durumları gözetmeden bir şeylerle savaşmaya kalkınca gölge boksu yapmış olursunuz. Marx dine empati yaparak yaklaşmıştır" diye belirtti.

 

Atay, "Önemli olanın sol yelpazenin tek bir renkten oluşmadığını yanı sıra İslamın da tek bir renkten oluşmadığını kavrayabilmektir" dedi.

 

Bir diğer çalıştay konuşmacılarından CHP Milletvekili Doç. Dr. Abdüllatif Şener sözlerine bu ülkede hiçbir şeyin vaktiyle tartışılmadığını ifade etti.

 

Çalıştay'ın 1. oturumu soru cevap bölümünün ardından sona erdi.