GÜNCEL

Gümü�ta�: Siyasi tutsaklar�n tahliyesini getirecek olan kitlelerin mücadelesidir

�STANBUL (NAD�YE GÜRBÜZ)
6 A�ustos 2025 Çar�amba

Bar�� ve demokratik toplum ça�r�s�n�n ard�ndan tutsaklar�n durumunda iyile�tirme, hatta tahliyeler ya�anaca�� beklentisi yarat�l�rken, tutsaklara dönük sald�r�lar�n artmas�n� EHB avukatlar�ndan Özlem Gümü�ta� ile konu�tuk. Süreç tart��mas� yürütülürken devletin moral üstünlü�ü art�racak hamlelerden uzak durdu�una dikkat çeken Gümü�ta�, "Süreci ezilenler, halklar�m�z lehine ilerletecek, beklenen yasal düzenlemeler ve tahliyeleri getirecek olan kitlelerin siyasi eylemi ve mücadelesidir" dedi.

Türk devletinin tarihi hapishanelere dönük katliam sald�r�lar�yla dolu. 1980 askeri fa�ist darbesinin ard�ndan Amed zindan� ba�ta olmak üzere hapishanelerin tamam� i�kencehaneye dönü�türüldü. Çok say�da devrimci katledildi. 90'l� y�llarda tecrit hapishaneleri gündeme geldi. Eski�ehir tabutlu�una kar�� 1996 açl�k grevi ve ölüm orucu direni�inde 12 devrimci ölümsüzle�ti. Ulucanlar direni�i, F tipi hapishanelere kar�� 19 Aral�k 2000 tarihindeki direni� ve katliam sald�r�s�, ayn� zamanda sokak hareketinin geli�ti�i, i�çi direni�lerinin büyüdü�ü dönemlerdi. Hapishanelerde tutsaklara yönelen her sald�r� ayn� zamanda i�çi s�n�f�n�n, kad�nlar�n, yoksul halk�n, ezilenlerin mücadelesini bast�rma amac� ta��yordu.

Dozunda, biçiminde de�i�imler olsa da devrimci tutsaklar her dönem devletin sald�r�lar�n�n hedefinde oldu. Bar�� ve demokratik toplum ça�r�s�n�n gündeme geldi�i bu süreçte, ba�ta hasta tutsaklar olmak üzere devrimci tutsaklar�n serbest b�rak�lmas� ça�r�s�/beklentisi olu�turulurken, tam aksi bir tablo ya�an�yor. �nfaz�n� tamamlam��, hatta 30 y�l hapishanede kalm�� tutsaklar�n serbest b�rak�lmas� �dare ve Gözlem Kurullar� ad� alt�ndaki fa�ist kurumsalla�mayla engelleniyor, tutsaklara dönük i�kenceler art�yor, hasta tutsaklar�n tedavileri, tahliyeleri engellenerek, adeta ölüme terk ediliyor, S, Y tipi ve yüksek güvenlikli hapishanelerle tecrit derinle�tiriliyor.

Ezilenlerin Hukuk Bürosu (EHB) avukatlar�ndan Özlem Gümü�ta� ile hapishanelerde tutsaklara yönelen sald�r�lar�n ve tutuklamalar�n artmas�n�n nedenlerini, bar�� ve demokratik toplum ça�r�s�n�n yap�ld�� bu dönemde devletin nas�l bir saikle hareket etti�ini ve nas�l bir mücadele yürütülmesi gerekti�ini konu�tuk.

Gümü�ta� sorular�m�za �öyle yan�t verdi:

TÜRK DEVLET�N�N HAP�SHANELER POL�T�KASI TESL�M ALMAKTIR

Devletin devrimci tutsaklara dönük sald�r�lar�n�n nedenlerini k�saca özetler misin?
Türkiye'de hapishaneler siyasi ya�am�n, politik özgürlük mücadelesinin temel u�rak ve dü�üm konusudur. Devletin siyasi-ideolojik yönelim ve ihtiyaçlar�na, kitle mücadelesi ve devrimci hegemonyan�n geli�im dinamiklerine göre �eklini alan bir mücadele-çarp��ma sahas�d�r. Bu nedenle sömürgeci fa�ist rejimin hapishane politikas�n� aç�mlamak amaca uygun olur.

Türk devletinin hapishaneler politikas� 'kapatma-esir etme' politikas�d�r. Osmanl� �mparatorlu�u'ndan mirast�r. Rejimin de�i�en yap�s� ve geli�en ihtiyaçlar� do�rultusunda "modernle�tirerek" sürmü�tür. Bu politikan�n özü; �iddet ve güçle ezmek, korkutmak, y�ld�rmak, terbiye etmek ve ki�iyi teslim almakt�r. Hapishane politikalar�na her dönem damgas�n� vuran �iddettir. Bu bazen katliam, i�kence gibi fiziki-ç�plak biçimleriyle uygulanm��, bazen yasalar marifetiyle pratikle�tirilmi�tir.

Devrimciler, yurtseverler, antifa�istlere her zaman daha özel hapishane politikalar� uygulam��t�r. Devletle, resmi ideoloji ve rejimle mücadele halindeki kuvvetler ya da e�itlik, adalet, özgürlük için harekete geçenler 'terör' kategorisinde görülmü�, en tehlikeli 'suçlu'lar olarak s�ralanm��lard�r. Siyasi suç, siyasi tutsak kategorisi yasal mevzuat�n tarihi geli�imi boyunca iki ayr� hapishane politikas� olarak kurumsalla�m�� ve özel bir cezaland�rma politikas� i�letilmi�tir. Bu nedenle Türkiye siyasi tarihi, ezilenler-egemenler aras�ndaki çarp��ma kadar yarg�lamalar-hapishaneler süreçleri olarak �ekillenir.

S�YAS� SAVA�IM D�REN�� ÖRNEKLER�YLE DOLU
Bu siyasi sava��m direni� örnekleriyle doludur. Politik tutsaklar ölüm orucu ve fiili direni�lerle, tecride kar�� kolektif ya�am pratikleri ve hak mücadeleleriyle kendilerini hep var ettiler, pek çok uygulamay� de�i�tirdiler.

D�REN�� DAMARLARI KES�LMEYE, TOPLUM SUSTURULMAYA ÇALI�ILIYOR

Geçmi� deneyimler ve k�sa bir süre önce ya�anan 19 Mart ayaklanmas�ndan da bak�nca bu sald�r�lar�n nedenini nas�l aç�klars�n?
Tecrit en koyu biçimde ya�an�yor ve y��nla ihlal var. Öte yandan yükselen her ses kar��s�nda sistematik tutuklama sald�r�s� sürüyor. Hapishaneler adeta toplama kamplar�na dönü�mü� durumda. Fa�ist rejim tutsaklar� tecrit ve infaz yakmalar gibi sald�r�larla teslim almak, tüm devrimci-demokratik kamuoyunu hapishane tehdidiyle bast�rmak, tasfiye etmek istiyor.

AKP-MHP rejiminin 2015 y�l�ndan bugüne sürdürdü�ü "çöktürme stratejisi"nin temel bir unsuru gözalt�-tutuklama sald�r�s� oldu. Bu sald�r� bir yönetme biçimi olarak yayg�n biçimde kullan�lageldi. Bu yolla direni� damarlar� kesilmeye, toplum susturulmaya çal��ld�. Hapishanelerde artan fiziki ve fiili �iddetle tam bir teslimiyet dayat�ld�. 19 Mart'ta �BB ve �mamo�lu'na dönük siyasi-hukuki sald�rganl�k kar��s�nda soka�a ç�kanlar kar��s�nda da rejim bilinen tepkisini verdi. Yüzlerce insan tutukland�. Sald�r� hapishanelerde de sürdü, fiziki �iddetin yan� s�ra sürgün sevkler ve yeni tip tecrit i�kencesi, tecrit ko�ullar�nda itirafç�l�k/pi�manl�k dayatmas� yayg�nla�t�r�ld�. Rejimin teslim alma politikas�; sosyal medya hesab� kapatmaktan menajer-karikatürist hapsetmeye; belediye, parti ba�kanlar� tutuklamaktan, Filistin, üniversite, gökku�a��, sokak hayvanlar�, zeytin a�açlar� diyenleri yarg�lamaya kadar bütün bir toplumu içerecek biçimde geni�liyor. Bu rejimin beka sorununa ba�lanm�� saray yarg�s� ve dü�manla sava� hukukudur. Gasp, tasfiye siyaseti yürürlüktedir.

DEVLET ASGAR� DÜZEYDE DAH� ADIM ATMADI

Bar�� ve demokratik toplum ça�r�s�n�n ard�ndan yükseltilen hasta tutsaklar�n, siyasi tutsaklar�n serbest b�rak�lmas� talebine devletin kula��n� kapatmas�n� nas�l de�erlendiriyorsun? Söz konusu siyasi tutsaklar olunca devlet nas�l bir saikle hareket ediyor?
Öcalan ve Kürt hareketinin "bar�� ve demokratik toplum" ça�r�s� ve gayretiyle, devletin "Terörsüz Türkiye" gayesiyle ili�kilendi�i bir süreç i�liyor. Talepler ve devletin tavr� konusundaki sorunuzu bu yakla��m fark�yla aç�klamak yanl�� olmaz. Bar��mak isteyen siyasi özne ve bunu demokratik dönü�üm ad�na sahiplenen kesimler, çözümün politik-ahlaki temelde bir gerçe�ine i�aret ediyorlar, o da bar�� için özgürlük, e�itlik. Sömürgeci sava� ve çöktürme siyasetinin sonucu binlerce tutsak, gasp ve tasfiye sald�r�lar�n�n esaretindeki onlarca belediye ba�kan�, vekil, siyasetçi; y�llar� bulan tecrit i�kencesinin ma�duru hasta mahpuslar, yasad�� biçimde özgürlüklerinden al�konulmaya devam edilen müebbet, a��r müebbet hükümlüleri özgürlük iste�inin temel özneleri.

Devlet bu konuda asgari düzeyde dahi ad�m atm�� de�il. Hasta tutsaklara ev hapsini öngören son yasal düzenlemede dahi ya� s�n�r�n� 80'in alt�na dü�ürmeyerek ve a��r müebbet hükümlülerini kapsam d��nda tutarak bu kay�ts�zl��n� sürdürdü. Sömürgeci, fa�ist rejim ko�ulsuz-�arts�z silah b�rakma ve fesih dayatmas�n� yeni argümanlarla sürdürüyor, sürecin ya da bar��n gere�i ad�mlar�n asgari düzeyde at�lmas�na dahi yana�m�yor.

REJ�M MORAL ÜSTÜNLÜ�Ü ARTIRACAK HAMLELERDEN UZAK DURUYOR
Talepleri ve beklentileri yarg� düzenlemeleri ile paket paket etme hali önceki müzakere süreçlerinden de tan�� oldu�umuz bir durum. Rejim i�leyen siyasi sürecin kitlelerin moral üstünlü�ünü art�racak temelde ve politik özgürlük yönünde geli�memesi için bütün hamlelerini yap�yor, yapacak. Hasta tutsaklar�n ya da Kobanê-Gezi davas� tutsaklar�n�n b�rak�lmas�, infaz yasalar�nda düzenlemelerin rejimin politik öznelerin siyasi-örgütsel iddia kayb�, ideolojik çözülü�ü temelinde örgütlemek istedi�i bu süreci tersine çevirecek geli�meler olaca�� aç�kt�r. Rejim kitlelerde olu�acak bir ba�ar�-kazanma duygusunun önüne geçmeyi, esareti sürdürerek süreçten olumlu yönde de�i�im umanlar� beklenti koridorunda tutmay� sonuna kadar sürdürecektir. Süreci ezilenler, halklar�m�z lehine ilerletecek, beklenen yasal düzenlemeler ve tahliyeleri getirecek olan kitlelerin siyasi eylemi ve mücadelesidir.

ÖCALAN VE TÜM POL�T�K TUTSAKLARIN ÖZGÜRLÜ�Ü �Ç�N B�RLE��K KAMPANYA �HT�YACI

Tutsaklara dönük bu sald�r�lar nas�l durdurulabilir? Bugünün siyasi talepleri ve mücadelesi ne olmal�?
Her �eyden önce hapishanelerdeki binlerce tutsa�� ve haklar�, özgürlükleri temelindeki mücadeleyi s�n�f mücadelesinin, güncel politikan�n konusu ve eylemi haline getirmeyi ba�armak zorunday�z. Bu konuda devrimci-demokratik cepheden bütünlüklü bir politik tutum geli�medi�i gibi, çe�itli dönemlerde yürütülen kampanyalar da genelle�emedi. Tekil düzeyde siyaset yapman�n, dönemsel ili�kilenme prati�inin duruma yetmedi�i aç�kt�r. Hemen yak�ndaki 19 Mart sürecinden de görülebilece�i üzere hapishane politikas� ve tutsaklar siyasi mücadelenin, hak-hukuk-adalet mücadelesinin temel konusudur. Yine yak�n dönem yükselen kitle eyleminden görülece�i üzere bu konuda korku duvarlar� alçalm��, duyarl�l�k artm��t�r. Kad�n örgütlerinin ç�plak arama i�kencesine kar�� çal��mas�, hapishanelerdeki tecrit sistemine kar�� protestolar, tutsaklarla dayan��ma temelli kampanyalar kitle eylemlerinin konusu oldu ve yeni düzeyde bir mücadele bilinci �ekillendirdi. Bu ad�mlar�n bütünlüklü bir politik mücadele program�na kavu�turulmas� ve birle�ik kampanya biçiminde ele al�nmas� ihtiyac� sürüyor. Öcalan ve tüm politik tutsaklar için özgürlük temelinde bir çal��maya ihtiyaç var.

TMK KALDIRILMALI ÇALI�MASI AC�LD�R
Tutsaklar ve özgürlük konusunun temel oda�� Terörle Mücadele Kanunu'dur. TMK devrimci, demokratik muhalefete kar�� yarg�lama, ceza ve infaz politikalar�n�n bütünüdür. Siyasi tutsaklara kar�� "yüksek güvenlikli hapishane" ve tretman, özel infaz politikas� TMK'da benimsenmi�tir. Tutsaklar�n özgürlü�ü ya da toplumsal adalet ve söz, eylem, örgütlenme özgürlü�ü için TMK'n�n kald�r�lmas� temelinde bir siyasi-hukuki çal��ma öncelikli ve acildir.

Gümü�ta�: Siyasi tutsaklar�n tahliyesini getirecek olan kitlelerin mücadelesidir

�lgili Haberler