GÜNCEL

'Devrimci olmak kolay, devrimci kalmak zor'

�iyar Cem Tali (Gazete Patika)
13 Kas�m 2025 Per�embe

I��k Kutlu (Kutsiye Bozoklar) buzu k�r�p bir nefes almam� sa�lam��t�. O, dü�eni kald�ran, kalkan� yürüten, yürüyeni ko�turan; herkesin pay�na dü�en kavgan�n zorlu�unu, kalan�n devrimci olabilece�ini miras b�rakt�…

I��k Kutlu (Kutsiye Bozoklar) ad�yla yakla��k 20 y�l önce yaz�lm�� bir yaz�n�n ba�l��yd�: "Devrimci olmak kolay, devrimci kalmak zor."

1973 Mart'�nda, �stanbul �ehremini'de bir eve karakol kurulmu�tu. Ahmet Muharrem Çiçek ölümsüzle�mi�, Kutsiye Bozoklar belinden ald�� mermiyle ömrünün kalan�n� tekerlekli sandalyede geçirecekti. ��kencelere kar�� "ya�amak direnmektir" demek onun pay�na dü�mü�tü. �brahim Yolda� yakalanm��, Ali Haydar Y�ld�z ile Meral Yakar'�n ac�s� henüz tazeyken, yan� ba��nda Ahmet Muharrem Çiçek son mermisine kadar çat��m�� ve silah�n� k�rarak ölümsüzle�mi�ti.

"Benim pay�ma direnmek dü�tü" diyordu Kutsiye Bozoklar. Sözünü tutmu�tu, ya�aman�n direnmek oldu�unu, tüm ya�am�na uyarlam��t�. Mücadeleden ve üretmekten geri durmadan bir ömür boyu yürüyene, ko�ana ta� ç�kar�yordu. Bizim I��k Kutlumuz olarak kald� akl�mda.

Bazen neyin ne zaman insana etki edece�i, o günün ko�ullar�yla do�rudan alakal� olabiliyor. Duygu durumunuzu parçalay�p toparlayacak olan�n zamanlamas� çok önemli. Do�ru zamanda, do�ru ve bilinçli bir müdahale, kar��n�zdaki ta� olsa bile mutlaka bir de�i�im yaratacakt�r. Az-çok tart��mas�ndan ba��ms�z olarak, anlatmak istedi�im; somut ko�ullar�n sanc�s�n� ve çözümünü, do�ru bir tarz ve üslupla aktarabilmek.

Öyle zamanlar vard�r ki devrimci olman�n kolay, devrimci kalman�n zor oldu�u, bedel ödemeksizin bir ad�m dahi ileri ç�k�lamayaca�� anlard�r. �radenin s�nand��, güvenin doruklarda ya�and�� bu anlar; "k�r�lmam, dü�mem, yenilmem" diyenleri sa�a sola savuruyordu. Onlar savruldukça, köklerine s�k� s�k� sar�lanlar daha da güçleniyordu.

Böyle zamanlarda at�ld�k mücadeleye. Bir tarafta hapishanelere yap�lan operasyonlar, di�er tarafta buna kar�� devrimcilerin girdikleri ölüm orucu direni�i.

Bir gün Ümraniye, di�er gün Bayrampa�a Hapishanesi'nde, ak�amlar� Taksim Meydan�nda, semtlerde me�aleli eylemlerdeydik. Ölümlerin günlere s��mad�� zamanlard�. Çapa Adli T�p'tan ba�lay�p Gazi, Sar�gazi, Armutlu… Mezarl�klar�nda son bulan u�urlamalar. Sesimiz k�s�lana kadar gideni onurland�rmaya çal��rd�k. Yedi ki�ilik bir arkada� grubu olarak at�lm��t�k mücadeleye. Kimimiz gazete da��t�r, kimimiz gazete-dergi bürolar�nda yetkinle�meye çal��rd�k. Ak�amlar� toplan�r, ayakkab� boyalar�m�z� al�r, yaz�lamaya ç�kard�k. Kimimiz erken at�ld� mücadelenin en zor ko�ullar�ndaki prati�e. Erken dü�tü topra�a Seçkin; ü�üyen bedeni, o dondurucu so�u�a daha fazla dayanamam��t�. Geriye kalanlar�n kimi erken, kimi geç pes etti.

Alibeyköy direni� evinde nöbetler, sohbetler ve Ayd�n Yolda�'�n konu�malar�n� dinlemenin insan� nas�l bir prati�in içine itece�i hiç zor bir tahmin de�ildi. Ama bu ortamda bile karars�z dü�enler oluyordu. Çünkü kararl�l��n en üst düzeyde oldu�u bir ortam, ancak karars�zlar� ikiletebilirdi, derdi Berna Yolda�.

Derin bir sessizlik sarm��t� tüm benli�imi. Bu sessizli�e, bu durgunlu�a bir anlam ar�yordum. Asl�nda genç olmak ve etkilenmek, mücadele içerisinde pi�erken yanmak… Dü�enin her türlüsünden etkileniyorduk. Kimi topra�a dü�üyordu, kimi geriye, kimi bireyselli�inin, bencilli�inin dü�künü oluyordu.
O zamanlar toplu ta��ma araçlar�na gazete b�rakmak bir gelenekti. Biz de bir yerden bir yere giderken yan�m�za bir gazete al�r, otobüse b�rak�r inerdik. Mesele, otobüse binen onlarca, yüzlerce insan�n al�p bakmas�, okumas�yd�. Bir bak�ma günümüz sosyal medyas�n� otobüslerde hayata geçiriyorduk.

Bu durgun, karamsar ve karars�zl��n e�i�inde tan��t�m I��k Kutlu ile. Bindi�im otobüste, koltu�a b�rak�lan At�l�m gazetesinde rastla�t�k. Sayfalar� kar��t�r�rken dikkatimi çeken "Devrimci olmak kolay, devrimci kalmak zor" ba�l�kl� yaz�y� okumaya ba�lad�m. Daha yaz�n�n ba��nda, yakama yap��an iki elin beni sarst��n� hissediyordum.

Yaz�, devrimci olman�n kolayl��n� anlat�rken �unlar� söylüyordu: Bir kitap okumak, bir seminere kat�lmak ya da bir eylemde slogan atmak, devrimci olmak için yeterli de�ildi. As�l mesele, devrimci kalabilmekte, militan olabilmekte, bu u�urda ölebilmek, bedel ödeme cüretini gösterebilmekti. Bunu anlat�yordu I��k Kutlu.

Devrimcili�in bir romantizm, bir öfke patlamas� ya da serüven olmad��n�; onun bir ya�am biçimi, disiplinli, kararl�, fedakarl�k ve cesaretle dolu bir yol oldu�unu söylüyordu. S�n�f dü�manlar�n�n i�kence, bask�, tehdit ve tuzaklar�na kar�� koyabilen ki�idir devrimci. Devrimci; her türlü zaaf�n�, bireyselcilik e�ilimlerini a�m��, kolektif bilinci içselle�tirmi� insand�r.

Sonra kendi ya�ad�� ehremini ev bask�n�na at�f yaparak �öyle devam ediyordu: Bir evde ku�at�lmak, bir randevuda yakalanmak, haftalarca, aylarca i�kence görmek… Bir görevi ba�aramamak tela��na kap�lmak. Ya da karars�z kal�p tökezlemek, en yak�n yolda��n�z�n sizi yar� yolda b�rak�p kaçmas�na tan�k olmak… Belki da��n ba��nda, orman�n derinli�inde yapayaln�z kalacaks�n�z-tek ba��n�za, tüm dünya size kar�� olacak…

Sava��n yasalar�na göre uygulanmad��nda nelerin olabilece�ini, ihanetin sizi darmada��n edebilece�ini, yan� ba��n�zda dü�en yolda��n�z�n son nefesini her nefeste hissedebilmeyi anlat�yordu.

"��te" diyordu I��k, "tam bu ko�ullarda, hala devrimci olarak ayakta kalabiliyorsan�z, devrimci bir niteli�e, kadro niteli�ine sahipsiniz demektir."

"Devrimci, kar��la�t�� her türlü olumsuzlu�a ra�men y�lg�nl��a, umutsuzlu�a kap�lmayan; pani�e dü�meyen, olumsuzluklar� a�mak için mücadele etmekten vazgeçmeyen ki�idir. O, kurtulu�a kadar sava�ma kararl�l��na sahip olan, her türlü zorlu�a ra�men bir an bile geri ad�m atmayan, hatta son nefesini verirken bile tereddüt etmeyendir. Devrimci, içinde ya�ad�� tarihsel dönemin en ileri, en nitelikli, en soylu insan�d�r."

Devam�n� sanki ki�inin kendisiyle yüzle�mesine dönü�türüyordu. Sars�yordu, sarsmakla kalmay�p yol gösteriyordu. Olmas� gerekenin "kalmak" ve "mücadele etmek" oldu�unu her sat�r�nda anlat�yor, hissettiriyor, ya�at�yordu.

Biz devrimin, sosyalizmin, komünizmin daha ba� harflerini bilmezken ölümü tan�yorduk. Yolda�lar�m�z�, siper yolda�lar�m�z� omuzluyorduk. Bedel ve mücadeleyi anlat�yordu I��k Kutlu; ya�anm��l�klar�m�z�, ya�ayacaklar�m�z� ve ya�at�lacaklar� özetliyordu. Bunlar kar��s�nda dik durman�n ne demek oldu�unu hat�rlat�yordu. Onur ve gururun baz� insanlarda kibir ve egoya nas�l dönü�tü�ünü, zor olan�n onurunu ve güzelli�ini hissettiriyordu. Bir ka��da aktar�lan�n insan� tutup çekti�i anlar� ya��yordum kendimde.

Kolektifli�in, sorumlulu�un, görevin ne oldu�unu, ölüm orucunda yatan yolda�lar�m�z�n nöbetini tutarak ö�rendik. Böyle bir mücadele ortam�nda yolda� olmak ba�kad�r. Ondand�r, dü�enin, dövü�enin a��rl��-ac�s� kabuk tutturmaz yaram�za.

Yeniden yeniden do�mak gerekiyordu; size biçilen kaderi de�i�tirmek için. Sanc�s�n� kendinizin çekece�i, dü�lerinizi, hayallerinizi kendinizin boyad�� bir dünyay� ortakla�t�rmak için.

"25 A�ustos yeni bir ba�lang�çt� benim için" diyordu Seçkin. Tekrar do�acakt�, bu sefer olmak istedi�i, ya�amak istedi�i hayatta. �smini kendi koyacakt�: Bir Baran, bir Sinan olacakt�.

Ölüm orucunda olan yolda�lardan ö�renmi�tik, ölüme yatan� aln�ndan öpmeyi. �ki elimizle birbirimizin omuzlar�ndan tutup öptük al�nlar�m�zdan. Son sözlerini söylüyordu �imdi, "Fazla aray� açmay�n" diyerek sa� yumru�unu kald�rd�: "Bir Dersim yetmez, hedef bin Dersim!" Üst geçitten geçip gözden kaybolana kadar seyrettik donuk bak��larla. Biz o zamanlar onun kadar cesaretli de�ildik. Hele de Karadeniz'in yolunu tutmak…

26 Haziran 2003'te Murat Poyraz (Kadir) ve Dursun Önder (Çetin), ard�ndan 11 Ekim 2003'te Zeynel Aslan (Pala �smail), Cemal Keser (U�ur), Kenan Kösedeniz (Bar��) ve Erol Ba�tu� (Suphi) yolda�lar Tokat'ta dü�üyordu topra�a. Karadeniz'den ayr�l�� zorluyordu �artlar. Yol uzun, pususu bol, geçilecek köprüsü az, suyu çoktu. En h�zl� yürüyü�lerini yürüdüler k��a kalmamak için. Vard�lar Dersim'e. Karagöl'den a�a�� vadiye verdiler kendilerini; tipi, rüzgar, so�uk nefeslerini kesiyordu. Dü�üyordu arkada Özgür, önde Seçkin-12 Kas�m 2003'te. Bir el tutsa, onlar da tutacakt� ya�am�. Bir göz görse, bir kulak duysa, ölüm uykusu sarmayacakt� bedeni.

Ayn� vadiye giriyordum, içimde buruk bir sevinç. Rüzgar�n ç�kard�� sesler aras�ndan so�uk bir nefes al��veri�i duyuyordum. Sa�a sola bak�yor, anlat�mlardan tahminler yürütüyor, kimseye bir �ey sormuyor, sadece ölümsüzle�tikten sonra yolda�lar�n onu alt�na saklad�� kayay� ar�yordum. Vadinin içi, ç��larla gelen yüzlerce büyüklü küçüklü kaya parças�yla doluydu. Bu halimi, aray��m� anlam��t� �ahin yolda�. Bir kaya parças�n�n yan�na götürdü ve "Buras�" dedi. Kö�ede ta�larla örülmü� yerde Seçkin'i sard�klar� ya�murlu�u gösterdi. Onca y�ld�r orada duruyormu�. Her geçen gerilla, birbirine aktarm�� bu bilgiyi, ona da aktar�ld�� gibi. Titriyordu ellerim açarken ta�lar�, tekrar yolda��ma sar�lacak gibiydi içim. Dokunuyordum ya�murlu�a, çürümü�tü baz� yerleri. Naziktim, incitmek istemiyordum. Hiç de�ilse bu k�� ü�ümesin diye ald�m yan�ma. Bar�nakta ba��m�n üstünde en s�cak kö�eye koydum. Hasdal Mezarl��na gider, arada bir ziyaret ederdim. Mezar�n� temizler, halini sorar, halimi anlat�rd�m. Ondan bir �ey vard� yan�mda �imdi, hissediyordum. Baharda tekrar ayn� yerine koydum. Patikan�n hemen yan�ndayd� yeri, her geçen grubun oturup mola verece�i, soluklanaca�� bir yerdi. Art�k tüm sohbetlerimize ortakt�.

Kas�m hüzündür. Ve bir hüznü daha ya��yordum 16 Kas�m 2017'de. Seçkin'in ölümsüzle�ti�i yerin 300-400 metre yan�yd�. Cenk, Lori, Deniz ve Sava� yolda�lar dü�üyordu topra�a. Ad�mlarken kaya dibini, kan izlerini gömüyorduk. Savrulmu� bir toka, k�r�lm�� bir tütün tabakas�, teki olmayan bir ayakkab�, üç be� mermi, bir bileklik, saat… Toplayarak yeti�iyorduk kaya dibine. Yüzlerce, binlerce mermi izi, roket parçalar�, ta� dayanamam�� parçalanm��, kaya tutunamam�� kopmu�tu. Benim yolda�lar�m son mermilerin de dü�mü� topra�a. Dü�mü�lerdi de ah dememi�lerdi.

Ba�ta da dedi�im gibi, bir �eyleri ö�renemeden ölümü ö�renmi�tik. Yolda� olmay� en büyük, en önemli görev bilmi�tik. Dü�man bilmeden yolda� bilmi�tik.

Ondand�r, her patika bize sadece bir yol de�ildir. �zler, an�lar, dü�lerle doludur. Hayalleri yar�m kalanlar�n hayallerini yüklenirsin o patikada. Bu kadar an�, dü�, iz, hayal varken patikalarda; biz bitti demeden bitmez hiçbir �ey… Sol omuzumuzdaki karanfillerin miras�d�r, sa� omuzumuzda ta��d��m�z ask� kay��n�n izi…

Dü�ünce Karagöl'ün ta�l�, m�c�rl� patikas�na, kar��lar yolda�lar�m. Daha patikan�n ba��nda Mesut (Cem Gürgül) ve �syan (Özcan Öner), sonra Baran (Seçkin Göç), az ileride Cenk (Eren Tali), Lori (Eylem Zeytin), Deniz (Cemile Kocakaya) ve Sava� (F�rat Ta�g�n), hemen üstlerinde Dursun (Özgür Çakar)… Ölüm orucuna giren yolda�lardan ö�rendi�imiz gibi öperim al�nlar�n�zdan

Sayg�, sevgi ve özlemle,
I��k Kutlu (Kutsiye Bozoklar) buzu k�r�p bir nefes almam� sa�lam��t�. O, dü�eni kald�ran, kalkan� yürüten, yürüyeni ko�turan; herkesin pay�na dü�en kavgan�n zorlu�unu, kalan�n devrimci olabilece�ini miras b�rakt�…
Sayg�, sevgi ve özlemle.

'Devrimci olmak kolay, devrimci kalmak zor'

�lgili Haberler